Năng suất chịu sự tác động của rất nhiều yếu tố khác nhau, bao gồm yếu tố môi trường kinh tế – xã hội – chính trị, chính sách kinh tế vĩ mô của chính phủ, tình hình thị trường, trình độ công nghệ.
Những hệ thống quản lý, tổ chức sản xuất của doanh nghiệp, mối quan hệ lao động – quản lý, khả năng về vốn, phát triển nguồn nhân lực… Sơ đồ biểu diễn tất cả các yếu tố tác động tới năn:
Bất kỳ sự thay đổi nào của các yếu tố ở vòng bên ngoài đều có khả năng tác động tới các yêu tố ở vòng trong. Ví dụ một tổ chức thay đổi tầm nhìn và phươg thức quản lý sẽ ảnh hưởng tới tinh thần làm việc của người lao động trong tổ chức. Hay chủ động hội nhập kinh tế quốc tế sẽ tạo môi trường, cách thức làm việc của doanh nghiệp thay đổi, cải tiến để hội nhập.
Ở góc độ doanh nghiệp, cải tiến năng suất là những nỗ lực nhằm đáp ứng sự thay đổi của yêu tố bên ngoài, đồng thời cải tiến các yếu tố bên trong nhằm nâng cao năng suất và hiệu quả hoạt động. Những yếu tố được xem là cơ bản nhất trong cải tiến năng suất:
1. Người lao động là nguồn gốc của cải tiến:
Nguồn nhân lực đóng vai trò quan trọng nhất vì chỉ con người mới có thể tạo ra sự thay đổi và thực hiện các thay đổi. Trong thời đại tri thức, khi sự sáng tạo trở thành vũ khí cạnh tranh chủ yếu thì vai trò của người lao động càng trở nên quan trọng. Cách mà người lao động nghĩ về tổ chức của mình, vai trò của họ trong đó, những mong muốn, công việc, giá trị và tầm nhìn của họ quyết định hành vi và sự tham gia của họ trong các hoạt động của tổ chức.
2. Lãnh đạo định hướng cho hoạt động cải tiến:
Lãnh đạo tổ chức là người đưa ra quyết định và lựa chọn sản phẩm, dịch vụ, công nghệ, hệ thống, phương pháp quản lý và trên tất cả là người tạo ra động lực làm việc và phát triển nguồn nhân lực. Người lãnh đạo đưa ra định hướng, thiết lập mục tiêu và tạo ra một môi trường thuận lợi cho việc thúc đẩy năng suất và nâng cao hiệu quả. Họ cũng đóng vai trò tổ chức, điều phối, liên kết các chức năng và sự đóng góp của các nguồn nhân lực khác nhau trong tổ chức thành một thể thống nhất. Do đó, người lãnh đạo đóng vai trò rất quan trọng trọng việc xác định giá trị của tổ chức, đưa hoạt động cải tiến năng suất thành văn hóa doanh nghiệp, đồng thời cam kết hỗ trợ, thực hiện các hoạt động cải tiến một cách liên tục.
3. Công nghệ và quản lý quá trình đóng vai trò quan trọng:
Đây là yếu tố quan trọng trong cải tiến năng suất. Công nghệ sản xuất ra sản phẩm lỗi thời, có tác động xấu tới môi trường sẽ không được coi là có năng suất. Bên cạnh công nghệ, quản lý các quá trình sản xuất kinh doanh cũng đóng vai trò quan trọng trong việc đạt được năng suất cao. Một nghiên cứu đã chỉ ra rằng: công nghệ tiến tiến có thể đem đến năng suất cao hơn. Nhưng sự kết hợp mang tính tích cực phản ánh tác động của công nghệ tới khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp chính là hiệu quả trong quản lý. Nghiên cứu này cho thấy tác động của công nghệ có liên quan chặt chẽ tới năng lực quản lý và kỹ năng của lực lượng lao động. Nhiều hoạt động trong quá trình sản xuất kinh doanh làm tăng chi phí mà không tăng giá trị. Tất cả các quá trình từ khâu đưa ra ý tưởng đến thiết kế, sản xuất, giao hàng và dịch vụ sau bán hàng phải được đơn giản hóa để loại bớt những hoạt động không tạo ra giá trị.